Kolbein Sterke
INNHALD
Første og andre akt går føre seg i 997 ein stad på Dragseidet. Tredje akt kring 20 år etter på garden til Gutorm i Nordfjord
Til dokumentstart
Olav Trygveson, norsk konge, fall i slaget ved Svolder år 1000.
Bisp Sigurd, bisp med kong Olav Trygveson.
Bård Kvite, bonde i Nordfjord.
Helga,kona hans.
Kolbein Sterke, son deira, med i heren til kong Olav Haraldsen.
Gutorm,bonde i Nordfjord.
Gunnhild, kona hans,søster til Hauk.bonde i Fjordane.
Synneve, dotter deira,bortlovd til Kolbein Sterke.
Hauk, bonde frå Fjordane,fall saman med Kong Olav i slaget ved Svolder.
Egil Haukson,bonde,brorson til Gunnhild.
Hallstein,bonde frå Stadlandet, fall i slaget ved Svolder.
Tore Frøystad, kalla Spretteboge,bonde,og hauld for blotinga.
Kåre, far til Tore.
Eirik,bonde.
Kjell,bonde.
Gerd,tenestjente til Synneve.
Hake.våpensvein med Kolbein Sterke.
Kongens skald.
Kongens stallar.
Ei ung jente.
1.kongsmann.
1.talsmann.
1. mann.
2.mann.
1.fulle mann.
2.fulle mann.
Ei Seidkvinne.
Hermann til Olav Trygvason.
Dagkarar til Bård Kvite, Gutorm, Egil Haukson og Tore Frøystad.
Talsmenn for bøndene i dei fire fylka.
Første akt går føre seg i 997 ein stad ut mot havet ved Dragseidet. Der står ei steinbu eller naust. Opningen vender inn mot scena. Gutorm med kona Gunnhild, og Bård Kvite med kona Helga. og sonen Kolbein Sterke som er seks år er komne til Dragseidet for å møta kong Olav Trygveson. Ein mann frå Stadlandet har og kome hit. Gunnhild er blitt barnsjuk og skal føde, og Helga er med henne inne i buda. Hallstein er faren fram i bygda for å få ei kvinne til å vere med og hjelpe den som skal føde.
Kor
Kvite brimhestar
ber på drakevenger
den høgreiste kongen,
størst mellom menner.
frå Englands rike
og mjuke dronningfamn,
til odelen som kallar
Ynglingasonon til arven
i Haralds rike.
Kvite Krist sitt merke
skal reisast i Noregs jord
og standa urikkande fanst
til æveleg tid.
Høgætta nenner
og bønder og stridsmenn
til Dragseidet er dei
alle kalla å møte
av vikingedrotten
Olav Trygveson
som byd dei til
kristen dåp.
Ingen vert verna
av Odin og Tor,
deira tid er forbi
og kjem aldri igjen.
Kvite Krist med sitt
kjærleksbod
vernar det nyfødde barn
og tek hemnen mot fiendsmann
i si rettferdige hand.
Gutorm
Eg skjønte det før eg for heimanfrå at det var ikkje rett å ta ho, Gunnkild med på denne ferda.
Bård
Du veit det er store ting som skal gå for seg kor i morgon.
Gutorm
Det høver ikkje, å ka kvinner med når det er våpna som skal tala. Og det vil eg tru at våpna vil gjere ære på våre gamle gudar når vi i morgon møter kongen.
Bård
I morgon vil eg at det er du Gutorm som talar vår sak for kongen,anten det vert med ord eller med våpen.
Gutorm
Når vi var utanlands var det alltid du Bård som var føraren på skipet og her til lands tel det mykje at du er i ætt med Arinbjørn Herse,
Bård
Slik var det, men no meinar eg at du er den rette til i vere talsmann for Firda fylket. Arinabjørn Herse er borte, og det er ingen som kar take på seg å fylle hans rom. No kjem det sterkt for meg at i morgon vil lagnaden for oss bønder verte avgjort for lange tider.
Gutorm
Berre det var vel over med ho Gunnhild. og dei berga livet både ho og barnet.(Ein har høyrt veike ynk frå steinbua. Gutorm går utoleg kring)
Helga(kjem ut frå steinbua.)
Er her ikkje nokor kvinne kome enno. Det vart ein hard fødsel. og det kan stå om livet både for mor og barn. (Det høyrest hardare rop innan frå og Helga skunder seg bort til varmen og hentar varmt vatn.)
Kolbein Sterke
Var det her det var det vatnet de tala om som gjer folk frisk.
Bård
Det var ut på Selja det, og det er for langt borte til at vi kan få tak i det no.
Kolbein
Vi må få tak i det vatnet til han bestefar når vi fer heim igjen. (Hallstein kjem inn i stor fart.)
Gutorm
Var det inga kvinne å få med.
Hallstein
Ingen av kvinnene våga å gå med då den gamle seidmannen skremde dei med vonde ånder. Det ville kome ei stor ulukke på den som hjelper denne kvinna å få avløysing med barnet. Dei som kjem til dette møte er i stor unåde med gudane.
Gutorm
Korleis skal dette gå? Gunnhild og barnet kjem til å setje livet til.
Hallstein
Det var ei ung jente som ikkje hadde hatt barn,og som var ukunnig i dette. Ho sa at kvinna kunne ikkje liggje og lide vondt utan å få hjelp. Ho kom og ville følgje meg, men kvinnene heldt henne fast så eg måtte gå åleine. (Helga kjem på nytt og styn køyrest innanfrå.)
Helga
Er det ingen å få til å hjelpe?
Hallstein
Ingen våga å vere med.
Gutorm
Det er gudane som mislikar at ho Gunnhild tok ut på denne ferda, og no hemner dei seg, med å ta frå meg både kona og barnet.
Kolbein
Var det du Hallstein som fann vatnet som lækjer folk?
Hallstein
Eg har berre høyrt om det. Det skulle vere Trond Jørunarsson saman med ein mann til, som fekk sjå alt dette. Det var ei kongsdotter som rømde frå Irland. Det var ein trollmann som ville ta frå henne trua på Kvite Krist. Ho kom til Sjelja og døydde i ein hiller.
Kolbein
Kan dei gjere folk friske dei som trur på Kvite Krist?
Bård
Vi kan ikkje tru alt vi høyrer. No er vi komne her for å halde på den trua som våre feder har hatt frå gamal tid.
Gutorm
Du veit det ikkje du, men ho Cunnhild vart med fordi ho ville svike den gamle trua og gudane våre. Det er Hauk, bror hennar, som har forvilla henne til å tru på Kvite Krist.
Bård
Vi får ikkje tru så ille om henne.
Gutorm
Måtte Tor syne seg i morgon i all sin styrke, og sende oss mange menn frå Firda fylket og frå Sogn og Møre og Rauma, og late våpna våre bite på kongsmennene, så kongen måtte be oss om nåde.
Hallstein
Eg såg kongsflåten no han kom frå Ulvesund og sigla fram om Selja. Det var mange skip og stor mannefjølde. Det vert og fortalt at kongen ventar mange skip nordanfrå, som skal vere på veg forbi Stad. No trengst det at lendmennene får med seg alle stridsføre menn, så vi kan ha ein her som mæler seg med kongsheren.
Gutorm
Eg vil kjenne meg som ein stakar om eg reiser heim igjen og har teke imot den nye trua uten at der er blod av kongsmenn på sverdet mitt.
Bård
Lat oss tale meir roleg om dette. Vi veit ikkje om kongen vil byde oss så harde vilkår at vi får bruk for våpen.
Gutorm
Eg har høyrt at den nye guden har gjeve kongen jotunmakt, så han kan gjere folk både lame og stumme. Jotunmakta har aldri vunne over Tor og våre gudar. No må vi stå saman alle som ein mann, så gjev nok gudane oss siger.
Bård
Du veit at vi to har halde saman ute i strid og heime i dei fredelege sysler. Og no er vi samde om at det er du som skal føre ordet, og eg vil stå saman med deg om det kjem så langt at vi må gripe til våpen. Då får det same hende med oss begge.
Gutorm
Slik skal det vere. (Vender seg til Hallstein.) Du Hallstein må få med deg alle mann her frå byda og stå like samstelte som vi gjer.
Hallstein
Eg er ein ung menn som korkje kar kone eller eigedom. Men det veit eg at far min og alle hans menn vil bite kvast frå seg når vi i morgon møter kongen. Det har gått herpil til alle her ikring. Dei skal møte opp med våpen og vere budd på å bruke dei om det trengst.
Helga
Kor skal dette gå når eg ikkje får hjelp. No må du Bård kome og hjelpe meg det du kan. (Ho ser seg i kring.) Kvar har de gjort av guten, eg ser ikkje kan Kolbein nokon stad. De må sjå etter han og ikkje sleppe han ifrå dykk (Helga går inn igjen)
Bård
Du Gutorm må sjå etter han Kolbein. (Han går motvillig etter Helga.)
(Kolbein kjem inn og har to mann i følgje med seg. Begge er i grå side kapper med hette fram over hovudet. Den eine av dei er høgre enn folk flest. Den andre er av vanleg storleik, og han er noko eldre å sjå til. Den høge er Olav Trygveson og den andre er Sigurd bisp. Dei gjev seg ikkje til kjenne og ingen veit kven dei er.)
Kolbein (vender seg til Gutorm.)
No har eg funne to mann som kan hjelpe ho Gunnhild (Begge dei to som kjem helsar venleg)
Kong Olav
Her kom ein gild liten kar som ville ha oss med seg.
Gutorm (ser stridt på dei to mennene. )
Er det kongsmenn som er komne til tinget?
Olav
Kongsmenn er vi vel alle her i landet, no då kong Olav er teken til konge på Gulstinget og i Trøndelag og i Vika. Heile landet har teke han til konge. Då er vel de og kongsmenner vil eg tru.
Gutorm
Det seiest at han fer hardt fram og tvingar folk til å gje avkall på sine gamle gudar. Han skal skade dei som ikkje tek nye trua både for liv og helse. Folket her har ikkje gjeve nokon lovnad om å skifte trua på dei gamle gudar.
Olav
I morgon vil kongen tale til folket her om den nye trua. Eg har vore med og veit at dei no har teke mot denne trua der han har kome, både på Austlandet og i Vika . No i sommar tok dei denne trua både i Rygjafylket og Hordafylket. Dennne guden er kjend i mange land for sine store undergjerningar som vert gjort mellom folk. Og mange heilage menner har alt medan dei levde evna til å gjere sjuke folk friske.
Kolbein
Er det ikkje Kvite Krist som har slikt vatn som gjer folk friske?
Olav
Det er han som gjev oss det levande vatnet.
Kolbein
Det var godt for ho Gunnhild at eg fann dykk og fekk dykk med.
Olav
Du er ein gløgg kar etter alderen, og du vil sikkert verte ein gjæv mann for landet ditt.
Gutorm
Foreldra til denne guten er inne i steinbua og hjelper ho Gunnhild, kona mi, som skal føde. Vi er komne frå dei indre bygder i Firda for å vere på tinget i morgon. (Ein høyrer tydelegare rop frå den sjuke. Helga kjem ut.)
Bisp Sigurd (vender seg til Helga. Han talar norsk , men han har ein framand klang i målet.)
Vørde Kone. Har du den hjelp du treng. I utlandet har eg også lært meg å hjelpe i slike høve. Vil du at eg skal hjelpe deg?
Helga
Det er berre mannen min eg har til hjelp, og han er heilt uvan med å gje slik hjelp. Eg er heller ikkje så kunnig sjøl, endå om eg har vore med og hjelpt til i nokre fødslar. No ser det ut som det står om livet for mor og barn.
Sigurd
Snilde kone, eg vil gjerne hjelpa deg det og kan.
Helga
Eg var takksam om ho kunne få dykkar hjelp. Men først må eg spørja den mannen der, for det er kona hans som skal føde.
Gutorm (vender seg brått til bispen.)
Kan du kjelpe kona og barnet så alt går vel så vil eg ikkje stengje vegen for deg. Eg høyrer at du er ein lærd mann. Men utan om det veit og ingen ting om kva mann du er. Namnet ditt kar du ikkje sagt, og du er vel ein av dei som er komen her for å lære folk opp i den nye trua.
Sigurd
For meg er det ikkje skilnad på romar eller grekar, og ikkje på nordmann eller danemann. Ikkje eit ord skal eg seie om den nye trua før kona di har fått forløysing og er utan for fåre. Kan kona di få tiltru til meg så vil det hjelpe om eg syng ein hymne som eg har høyrt i den store stad Rom.
Gutorm
Kan du hjelpe kona mi så gjer det.(Bispen går inn i steinbua.)
Olav
Du er ein mann som talar di sak vel. Eg skulle ynskje at kongen fekk sjå deg og verte din ven.
Gutorm.
Heller ikkje du har namngjeve deg for meg
Olav
Eg har vore viking eg som du, men i morgon er eg med i den flokken som vil gjere samband med Firdafylket, og få dei til å ta mot den nye trua.
Gutorm
Då møtest vi ikkje som vener i norgon. Dei som vil ta gudane frå oss møter vi ikkje berre med milde ord. (Det lyest ein latinsk hymne inne i bua.)
Olav (Vender seg til Hallstein.)
Du som er her ifrå har vel høyrt om det som har hendt ut på Selja.
Hallstein
Det går mange underlege segner om det som har hendt der. Eg er ikkje så viss på kva som er påliteleg.
Olav
Eg vil gjerne køyre kva de som bor her veit å fortelje om dette.
Hallstein
Eg veit berre det andre har fortalt. Det skal vere fleire som har sett eit lys som har stege opp frå jorda og opp mot himmelen. Og dei som har vore der borte har sett bein som det har lyst av, og som gav ein søtleg ange ifrå seg. Det har og hendt undergjerningar med dei som har vore der borte.
Olav
Har du høyrt noko om eit hovud som vart funne der.
Hallstein
Det skal vere to mann som såg det, og tok med seg hovudet. Den eine av dei var Tord Jorunarsson. Somme seier at dei tok hovudet med seg og gav det til kong Olav Trygveson.
Olav
Her har det sikkert vore heilage menneskje som har sett livet til for Kvite krist.
Hallstein
Det skal vere ei kongsdotter som kon hit etter det folk kar fortalt.
Kolbein
Er den kongsdottera død?
Olav
Eg tenkjer ho er mellom dei heilage og syng i himmelen. (Han vender seg til Hallstein.) Eg har høyrt at kongen har sagt at han vil få med seg kjende folk og fare ut til Selja. Her har nok Kvite Krist kome føre kongen og vitja dette fylket. (Ung jente med laust flagrande hår kjem springande. Ho stoggar brått og andar fort fordi ho har sprunge. Ho høyrer song inne frå bua.)
Jenta (vendet seg til Hallstein.)
Kjem eg for seint?
Hallstein
Det var godt du kom. Her er det nok bruk for deg.
Jenta
Eg lurde meg frå alle heime, og sprang hit så fort eg vann.
Gutorm
Gå inn i denna steinbua då vil du finne ei kvinne som tek seg av deg og seier kva du skal gjere.
Jenta
Eg veit ikkje om eg duger, og har ikkje vore med på slikt før. Men og tykte eg måtte gå når eg høyrde kor ille det var. (Ho går varsamt bort til bua og inn. Strakst etter kjem ho ut med kjoleermane oppbretta. Ho går mot elden.)
Jenta
Eg skal hente varmt vatn men her er ikkje vatn.
Hallstein
Eg skal vere med deg og finne vatn.
Kolboin (går bort til jenta.)
Eg har høyrt om levande vatn som gjer folk friske. Og eg har høyrt om ei kongsdotter som syng opp i Valhall. (Hallstein og jenta går etter vatn. Inne høyrer ein sterkare rop og den latinske hymnen lyer på nytt.)
Olav (til Gutorm.)
Er det første barnet du ventar no. Det er nok største spaninga når ein får den førstefødde.
Gutorm
Ja,det er den første. Kona ville ikkje vere heime så eg måtte ta henne med. Ho meinte det skulle ikkje hende før ho kom heim. Eg er redd det vil føre med seg ei ulukke at ho vart med.
Kolbein (til Olav.)
Kan du ikkje gå med ein gong du som er så høg og og sterk og hente dette vatnet til ho Gunnhild.
Olav
Såg du den heilage mannen som gjekk inn i steinbua, eg tenkjer han kan hjelpe betre no enn vatnet ifrå Selja.
Kolbein
Vi skal ha med oss slikt vatn heim til han bestefar.
Olav
Har du ein bestefar som har bruk for slikt vatn.
Kolbein
Han kan ikkje stå på føtene sine, han har gikt.
Olav
Då lyt de nok få med dykk vatn ifrå Selja. (Songen har stilna. Og om litt køyrer ein barneskrik inne frå bua.)
Olav (vender seg til Gutorm)
No tenkjer eg at eg kan ynskje deg til lukke med den førstefødde.
Gutorm (for seg sjøl.)
Tor den mektige vere takk og ære. Det står i alle høve til liv med barnet.
Olav
No tenkjer eg kona di er lukkeleg. Ho fekk ein ny gud til hjelp utan å vita det. (Det vert stilt ei stund, ein høyrer skrik av den nyfødde av og til.)
Helga (kjem ut.)
No må du Gutorm kome inn og sjå den vene dottera du har fått. (Gutorm går inn saman med Helga.)
(Sigurd kjem ut or steinbua. Olav vender seg til han.)
Olav
Måtte vi kunne føre like stor lukke til desse folka i morgon som i dag.
Hallstein
Er det ein hard og strid konge du tenar under?
Olav
Den kongen og tenar under han er rettferdig og allmektig. Og han er det de skal få møte i morgon. (Hallstein går ut frå scena.)
(Olav og Sigurd vert ståande saman med Kolbein. Kongen tek Kolbein i handa, han lyfter kappa til sides. og syner fram ein stor kross han ber på bringa.)
Olav
Veit du kva dette merke tyder?
Kolhein
Er det fordi at du er konge.
Olav
Dette er Kvite Krist sitt merke. Du har rett dette ber eg fordi og er konge som med dette merke skal gje siger for Kvite Krist til folket mitt.
Kolbein
Er du den store kongen alle skal møte i morgon?
Olav
I morgon skal alle få møte kongen sin. Då lyt alle velje Kvite Krist eller slåst med kongen.
Kolbein
Eg skal fortelje far og mor at du er ein snill konge.
Olav
Kongen må gå no, men du skal vere den første her eg signar med krossmerke. (Kongen bøyer seg ned og legg krossen på hovudet til Kolbein.) No er du kalla til å vere stridsmann for Kvite Krist og kongen.(Olav gjer krossmerke med handa over Kolbein. Sigurd gjer og krossmerke for Kolbein. Olav og Sigurd går bort. Strakst etter kjem Bård og Hallstein begge inn på scena frå kvar sin kant.)
Kolbein
Eg veit kva den store mannen heiter. Det er kong Olav, det er den kongen de skal møte i morgon. Han synte meg Kongsmerket sitt, og la det på hovudet mitt.
Bård
Det var godt at kongen kom hit og hadde med seg bispen. Dei gjorde eit under og berga ho Gunnhild og barnet.
Hallstein
Tenk at det var kongen eg tala med. Eg spurde om det var ein streng konge han tente. Han er rettferdig og allmektig og han skal de møte i morgon, sa han. Eg tykte at det var noko meir enn vanleg med danne mannen, og så var det kongen.
Bård
Det var ein merkeleg mann han som hjelpte ho Gunnhild og. Han tala så mildt med henne, så ho fekk tiltru til han med det same. Det var som alt løyste seg opp. Han heldt ho i handa og song so vent. Den mannen kunne å gjere underverk. Eg har og høyrt slik song i Frakkland og England.
Jenta (kjem og har teke på seg dei klæda ho kadde då ho kom.)
Eg er så glad eg fekk vere med og hjelpe denne kona. Eg trudde ikkje det var så hardt i verte mor. Ho hadde ikkje greidt det hadde ikkje denne mannen kome.
Kolbein (til jenta.)
No har eg sett ein konge, og han synte meg kongsmerket sitt. Og den du såg det var bispen hans.
Jenta
Eg såg det at det var ein som kunne gjere under, men no må eg skunde meg heim så ingen får vita kvar eg kar vore.
Hallstein
Eg skal følgje deg så du ikkje kjem ut i nokon fåre. (Dei går bort og Helga kjem ut frå steinbua.)
Kolbein
Eg skal bli kongsmann når eg blir stor. Det sa kongen.
Bård
Det var gjævare folk enn vi visste som vitja oss i kveld. Det var kong Olav og bispen hans.
Helga
Eg skjøna at det var ei høgare makt som hadde gjeve han evna til å gjere undergjerningar. (Ho og Kolbein går inn i steinbua.)
Gutorm (Kjem ut.)
No vil eg setje opp Torshamaren over inngangen, så ikkje haugfolket skal få makt over barnet. Ein kan ikkje vere trygge for desse trollmennene til Kvite Krist som kom her heller.
Bård
Eg trur ikkje du treng å ottast at dei skal gjere ilt på barnet som dei på ein underfull måte hjelpte inn i verda. Det var kongen og bispen.
Gutorm
Hadde ikkje ko Gunnhild ført oss opp i denne uventa situasjonen, så kunne vi ha teke i mot dei på ein annan måte.
Bård
Du meiner vel ikkje, at du ville brukt våpen, når du no veit at det var dei som berga både kona og barnet.
Gutorm
Det veit vi ikkje noko sikkert om nokon. Men dei gjorde ikkje noko ilt medan dei var her får vi tru. Og dei kjem nok ikkje igjen i kveld. Eg vil no setje hamarteiknet over inngangen, så har eg verna både mor og barn for alle slags vonde makter. (Gutorm går og sler Torshamaren inn i veggen over inngangen.)
Dagen etter, på same staden som første akt.
Kor
Lova være Gud
Kvite Krist den einbårne son
til den einaste sanne Gud,
kom til kong Olav
og gav han sin dåp
og baud han si hjelp
til å vinne sitt fedrenes rike,
og sette han i kongsstolen
som Harald hadde bygt.
og Haakon hadde verja
Lova vere Gud
Kong Olav tok odelen sin
og fria landet frå
framande kongar
og deira leigesveinar
Norge skal vere for nordmenn
fridom skal kvar mann eige
som bur og byggjer
i fjord og dalar
og ut til den yste øy
Lova vere Gud.
Heilag er kallet
kongen kar fenge.
Folket med lydnad
skal tene sin konge.
Gjævare konge kar aldri
nokon nordmann kåra.
Større siger har
ingen hermann vunne,
enn kongen vann i dag
Utan at blod har runne,
Hosianna
Lova vere Gud.
Haleluja.
(Helga og Kolbein er åleine på scena)
Kolbein
Eg vil sjå kongen i dag og.
Helga
Vi kan ikkje møte på tinget vi to. Det er berre for vaksne menner. Kvinner og born må sitje heime.
Kolbein
Konger vil sikkert like om eg kom. Det er ingen annan som har fått sett kongsmerke han bar på bringa. (Bård kjem inn på scena.)
Helga
Kjem du åleine? Har det hendt han Gutorm noko?
Bård
Han var med mellom dei 12 talsmennene som skulle svare kongen. Dei skulle få dåpen av bisp Sigurd.
Helga
Var det ingen som tala mot kongen i dag?
Bård
Det som hende kor i gårkveld hadde gått som eld i turt gras mellom hermennene frå fylket.
Helga
Det hadde vel ikkje noko med saka å gjere?
Bård
Alle såg det som eit stort under det kongen og bispen hadde gjort.
Helga
Var alle rykter så sanne som det, då var det ikkje mykje lygn til.
Bård
Det såg ut som folk hadde fått ein støkk av det, og når dei såg den store hermakta kongen møtte med, var det ingen som eggja til strid.
Kolbein
Kjem kongen her i dag og?
Bård
Det vert kanskje her han døyper dei 12 utsendingane.
Kolbein
Eg vil vere med kongen.
Helga
Ja,du skal få reise til kongen, men du må bli stor og sterk først.
Kolbein
Er ikkje eg stor no då? (Han knyter nevane opp i lufta og strekkjer seg for å syne kor stor han er).
Helga
Du kan skjøne du er sterk du som keitet Kolbein Sterke. (Det ropar inne frå steinbua. Helga går inn og kjem strakst ut igjen).
Helga
Ho Gunnhild vil ikkje ligja der inne ålene. Vi skal leie henne ut seier. Ho ottast vel for han Gutorm.
Bård
Eg tenkjer vi får gjere henne til viljes i dette. (Bård går inn og hentar eit segl og legg på marka, og lagar til så ho får sitje. Bård og Helga går inn og kjem igjen med Gunnhild mellom seg, og hjelpar henne til å få sitje.)
Gunnhild (med veikt mål)
Har kan Gutorm kome i unåde med kongen?
Bård
Det var ingen som mælte i mot kongen i dag
Gunnhild
No gjorde du meg glad. Eg var så redd kan Gutorm ikkje kunne styre sinnlaget sitt. Han vart alltid så arg på meg når eg nemnde den nye trua med han.
Helga
Ta det med ro og kvil deg. Du hadde ein hard dag i går. Og no har du ingenting å ottast for.
Gunnhild
Eg våga ikkje å sleppe kan Gutorm her til åleine, eg kadde slik otte for han. Han toler ikkje å høyre om den nye trua. Det har vore ei vanskelg tid. Hauk, bror min, har fortalt meg om den nye trua. men han Gutorm toler ikkje at og nemner eit ord om det.
Kolbein
Eg skal passe på so ingen får ta barnet ditt (Helga kjem med barnet og legg det inn til Gunnhild.)
Gutora (Kjem inn på Scena.)
Dei synte seg ikkje hovdingane frå Sunnmøre og Sogn i dag. Dei var sidreva og krylrygga og kongen skremde alt modet ut av dei berre han såg på dei:
Bård
Det var ikkje anna å gjere når kongen kom med så stor hermakt, og godt vepna og velbudde var dei.
Gutorm
Vi kunne no ha sagt kongen meininga vår, og ikkje vore som ein annan saueflokk. Hovdingane våre er anten gått i haug eller farne til Island eller Færøyane. Enno set harmen i folk i Firda fylket mot Mørejarlen fordi kan brende inne kong Vemun. Og vi kan skjemmast for at ingen ev oss har hemna det drapet. Og mellom Firda og Sogn har det aldri vore nokon venskap. Ein får ikkje noko godt samarbeid når ein ikkje har tiltru til kvarandre. Etter mitt skjøn har vi lite ære av møtet vårt med kongen i dag.
Ginnhild
Kom hit Gutorm. Eg er så glad for at du kom igjen med liv og helse. I dag vil eg at kongen skal gje meg eg barnet dåpen. Då er vi fri for at barnet kjem ut for nokon fåre på heimvegen.
Gutorm
Du må ikkje tenkje på og hevte kongen bort med slikt i dag. No har to prestar teke til å døype alle hermennene som kom her til.
Guihild
Bård og du skal vel og ta imot dåpen i dag?
Bård
Eg var ein av dei aller første prestane døypte. Og Gutorm er mellom dei som skal ta mot dåpen av bisp Sigurd.
Gutorm
I dag er det vel ikke anna å gjere ennå å la dei få renne vatnet ned over hår og skjegg.
Gunnhild
Når du vert døypt så kan du heller ikkje nekte at barnet og eg får dåpen av bisp Sigurd.
Gutorm
Det sømer seg ikkje å blande born og kvinner opp i det som hender her i dag.
Gunnhild
Har nokon av dykk høyrt om Hauk, bror min, er med mellom kongsmennene.
Bård
Eg tyktest høyre at han var nemnd.
Gunnhild
Vil du Bård gå og finne han, eg vil gjørne få tala med han om han er her.
Hallstein (er komen inn).
Dette skal eg gjere for deg, eg kjenner Hauk frå før.
Gunnhild
Det er gildt å møte godt folk når ein er komen på framand stad. (Barnet tek til å skrike. Helga hjelper Gunnhild med å leggje barnet til brystet. Kolbein steller seg interesert opp og ser på at barnet får mat.)
Kolbein
Er det god mat du har til barnet.
Gunnhild
Ja,dette er god mat til alle småborn. Det var slik mat mor di gav deg og då du var liten.
Kobein
Det trur eg ikkje, for det har ikkje ho mor sagt.(Vender seg til mora)
Helga
Det er noko alle born må få for å vekse og verte store.
Kolbein
Vert jenta snart så stor at eg får leike med henne
Helga
Ikkje med ein gong, men om eitt år eller to får du leike med henne. (Barnet sluttar å suge, og Helga legg barnet og mora godt til rette.)
Bård (til Gutorm.)
Vi to har berga oss frå mange skjer i sjøen. Det lyt store bårer til for å øydeleggje vennskapen imellom oss.
Gutorm
Hugsar du då vi låg på eit lete skjer ute på Orkenøyane, Vi låg 12 mann på skjeret. Då hjelpa kom var det berre du og eg igjen.
Bård
Det var ei natt som vi ikkje gløymer.
Gutora
Det var du som var sterkast den gongen,og heldt meg fast når båra slo over oss.
Bård
Men hugsar du den gongen ned i Frakkland då vi vart fanga av nokre munkar og stengde ned i eit kjellarhol. Og så fann vi ei vintunne då vi prøvde å kome ut.
Gutorm
Vi drak og song og skreik til vi somna, og munkane fann oss sovande.
Bård
Eg hugsa at det var ein nordmann med mellom munkane, og det var han å takke at vi berga livet den gongen
Gunnhild
Der såg de. Dei for mildt fram mot dykk dei som høyrde til Kvite Krist.
Gutorm
Vi fekk sjå alt anna enn mildskapå. Munkane har mange nordmenn sitt liv å svare for.
Gunnhild
Kan de anna vente Dykk slik som de stal og røva. Fekk de det ikkje med det gode så drap de folk. De lyt slutte med det no de skal tene Kvite Krist.
Bård
Eg har tenkt på det ofte, at vi kadde kanskje vore like rike om vi hadde fare med handel i Vesterveg. Eg
skulle ha lyst til i gjere ei slik ferd før eg vart for gamal til å gå i båt.
Gutorm
Vi får vere i lag som før anten det vert kjøpmansferder eller vikingferder
Bård
Vi vert vel meir heimkjære no når vi begge har kone og born i ta oss av
Gutorm
Eg kadde no helst sett at det hadde vore ein gut.
Bård
Ei ven og velskapt jente kan det verte mange som får hug på når ho vert vaksa. Ho som er koma av så godt folk.
Gunhild
Eg ser mest på at jenta får levedagar og er frisk og velskapt.
Gutorm
Eg skal syte vel for henne,og ho skal ikkje verte bortsett til mindre aktande folk enn vi er sjølve.
Bård
Eg skal ikkje ønskje noko betre for han Kolbein, enn at han fekk jenta di til festarmøy når har vart vaksen.
Gutorm
Deg Bård reknar eg for likemann i alle ting, og kanskje litt fram om meg. Hadde vi no hatt eit staup øl til å stadfeste det med, skulle vi ha gjort eiden på at dei to skal få kvarandre, og vi skal drikke festarøl nir dei er vaksne.
Gunnhild
Lat oss no få dåp og namn på småjenta vår, då først kan vi verna henne for jotnar og haugfolk. Eg får ikkje fred før ho er døypt til Kvite Krist.
Gutorm
Er vil ikkje høyre om slikt tull. Du kan terge gudane mot oss med mindre uvisleg snakk enn dette. Har vi ikkje hatt gode åringar og kome velberga frå alle fårar. Torshamaren har eg slege over inngangen og då er barnet trygt si lenge det er der inne.
Gumflgild
Når eg får vite meir om denne jomfrua, så vil eg be til henne for barnet vårt og for oss alle. Eg vil snakke med han Hauk, han veit så mykje om alt dette.
Gutorm
Held du ikkje no opp så kjem gudane til å hemne seg på oss før vi kjem heim igjen.
Bård
De må ikkje gjere det slik at det vert ufred mellom dykk. Det er mangt som kan verte anleis enn vi trur, når vi har fått prøvt det ei stund.
(Halstein kjem og har med seg Hauk Egilson, ein av kongens hermenn)
Gunnhild
Takk for di du kom bror. No skal eg få den trua som du fortalde om sist vi var i lag
Hauk
Det var uventa at eg skulle få treffe deg her i dag. Det var ein stor siger for kong Olav, og eg er stolt av hermennene som hadde møtt til tinget og tok så verdig i mot kongen.
Gunnhild
Eg er så glad du kom. Du må kome bort og sjå veslejenta vår.
Gutorm
Det var ein stor dag for deg Hauk, høyrer eg. Men det skal du vita at vi set ikkje høgt dei som har gått inn i kongsheren for å bere våpen mot folket i sitt eige fylke.
Hauk
Landet set vel ikkje større pris på dei som let danskekongen og Gunnhildsønene herja i landet. Kong Olav har vunne igjen odelen sin, og han vil gjeve oss fred i landet
Gutorm
Ynglingakongane har soge merken ut av folket, og dei modigaste og djervaste har dei drepe eller jaga dei ut or landet. Men no kan det hende at dei har gjort seg sjølve verst no dei har gått til krig imot gudane våre.
Hauk
Kong Olav baud dykk kristendommen. Og eg tykte at det var ein stor heider for mine frendar og vener at dei tok så verdig i mot kongen og hans bod.
Gutorm
Ikkje reknar eg det for eit tilbod når kongen har samla heile sin her for å tvinge fire fylke i Midtlandet til å bryte med sine gamle gudar.
Hauk
Du Gutorm er søstermannen min. Lat oss ikkje bruke harde ord no når striden er avgjort (Hauk vender seg til Gunnhild og ser på barnet.)
Gutorm
Torshamaren kan enno kome til å tukte svikaren, og det kan kome til å flyte blod før dåpen er fullførd
Dei 12 talsmennene kjem først og steller seg opp. Dei er tre for kvart av fylka Sogn, Firda, Sunnmøre og Romsdal. Etter på kjem dei gjevaste hermennnene til Olav og steller seg opp på den andre sida. Eit kor kjem inn og vert ståande midt i mellom
Kongens skald (stig fram)
Som eld har gjetord gjenge
om gjve Trygvesonen.
Med Kvite Krist sitt merke
har kongen siger vunne
Trygves gamle kongerike.
Trufaste frendar baud han trygd.
Kong Olav lydmelt lova
å kristna landet eller døy.
Dei som motstand reiste
i Rygjefylke røynde,
dei miste mål og mæle
og kristen dåp laut take
I dag er fire fylke
for heidens trollskap fria
Sigurd bisp skal bringe
Kvite Krist sin bodskap.
Kongen ikkje drygde
gjeve djerve tingmenn dåpen
Samhald og fred fekk råde.
Ramn vart utan føde.
Ved Stad vart krossen reist
Med bod frå Kvite Krist.
Her har fire fylker
dåp og signing fenge.
Djerve sigers drotten,
stor i alle dygder,
folket kunne kryna
Olav folkekongen
(Kong Olav og bisp Sigurd med kongens ærendsveinar kjem inn på scena. Kongen er kledd med prydeleg kappe, og med kongeleg klæde. Bisp Sigurd er kledd i bispeskrud, og har bispestaven i handa. Kongens her ropar)
Kong Olav Trygveson er helsa. Han er sigerskongen
Kor
Ære vere Gud,
Olavs Gud er Norges Gud,
Kvite Krist,
haleluja,
vårt land sin Gud skal vere.
Frå Stad går bod i nord og syd.
Ein kross er reist i Norges jord
eit kjærleiksbod er gjeve.
Ynglingeætta sin gjæve son
tidleg vanskar møtte.
Vart driven bort frå land og rike,
røva som barn i framandt land,
skild frå si kjære moder.
Lagnaden prøver den som stordåd skal øve
Morbror Sigurd til Holmgard
berga den unge Trygve sonen,
Dronning i Gardarike
lærde han kongeleg sed og skikk.
Kong Valdemar gav han heider
Verdig ein kongeson.
18 vintrar då han i viking for
øvde han større idretter
enn nokon den tid hadde spørt.
Lagnaden vernar den som stordåd skal øve.
Dronning Gyda eit bodord sende
til Englands gjævaste menner,
på tinget ville ho velje seg mann.
Olav stelte seg bakerst av dei.
Han var det dronninga valde.
Lagnaden peikar ut den som stordåd skal øve
Kristendomen kong Olav tok
her i det engelske riket.
Bispen i Southampton gav han
kjennskap til bibelens lære.
Kong Edelred han stod fadder
Då konfirmasjon han fekk
Lagnaden kalla han heim til stordåd å øve
Til Dragseidet nær ved Stad
frå inste fjord til hav
kom folk på kongens bod.
Hans auge lyste mildt
men orda kom med mynde,
kongsheren stod ikring
der skjold og hjelmar blenkte.
Lagnaden kalla han til Kristen dåd å øve
Bygdafylking utan hovding,
sverdet det sat fast i slira.
Orda ville ikkje duge
Mot den hjelmeprydde her.
Her fekk kongens vilje råde.
Olav kristen dåd fekk øve
Kongens stallar (stig fram)
Kong Olav Trygveson har i dag gjort semje med sendemennene frå Sogn, Firda, Sunnmøre og Rauma. Dei har vedteke å ta mot kristen dåp, og hjelpe til kvar i sine fylker for å få framgang for denne saka. Prestane døyper no alle sendemennene, og alle skal her etter lyde Kvite Krist sine lover. No vil kongen helse dei utvalde tals mennene.
(Kong Olav stig fram)
Kongsheren ropar:
Olav er vår konge. Han har sigra i alle stridar. Olav Trygveson samlar folket.
Olav (talar då alt har stilna)
På Dragseidet har eg i dag tala til dei gjævaste menner frå fire fylke. Frå desse fylka har mine gode frendar kong Harald Hårfagre og kong Haakon den gode fått mange av sine vener og hjelpesmenn. Og i dag har eg mellom mine hermenner: Finn frå Rauma, Arnor frå Møre, Hauk frå Fjordane og Arnfinn frå Sogn. Dei vil trufast følgje meg og vinne siger for Kvite Krist frå landsende til landsende. Eg takker dykk i dag gilde bygdehøvdingar fordi de tok mot bodskapen om Kvite Krist, og vil late dykk døypa. Etter kvart skal det kome prestar til dykk med opplæring i den rette trua. De må gå i gang med og reise Gudshus kvar i dykkar sveiter, og rive ned alle hov for heidningane. Bisp Sigurd vil no gje Guds signing til dykk alle
Bisp Sigurd ( stig fram, lyfter hendene og les signinga over folket på latin. Seier på norsk:)
Faderen sonen og den heilage ande vere med dykk alle
Koret
Gud herren skal signe oss
Kvite Krist skal leie oss
Kong Olav skal verje oss
Amen
Dåpen
(Bisp Sigurd går fram til den staden der dåpen skal vere. To av kongens hermenn følgjer med han. Bispen vender seg fram og løfter hendene og syng ein kort latinsk hymne til Guds pris. Det vert støtta av veik musikk og song. Han vender seg mot dei 12 utsendingane frå fylka.)
Bisp Sigurd
I Guds og Kvite Krist sitt namn bed eg dei 12 talsmennene for bøndene kome fram og ta imot den heilage dåp.
(Den fremste i flokken tek eit par stig. Då ingen følgjer etter vert han ståande. Det er heilt stilt og ingen stig fram. Bispen seier til dei to hermennene med myndig mål)
Før dei som skal få dåpen hit
(Dei to hermennene går fram og byd mannen følgje. Han snur seg mo det andre, og føl så viljug med. Då dei er komne nær dåpsstaden seier:)
1. Kongsmann
Her lyt du leggje ned våpna dine
1. talsmann
Skal ikkje ein fri mann få bere sine våpen.
1. kongsmann
Ingen går med våpen fram til bispen og tek mot Kvite Krist sin dåp. (1. talsmann legg skjoldet ned og tek av seg sverdet. 1. kongsmann peikar med sverdet på hjelmen) Av med hjelmen. (Det vert gjort. Han går fram til bispen , og dei to hermennene vert ståande igjen.)
Bisp Sigurd
I Guds og Kvite Krist sitt namn skal du no mottake den heilage dåp. (Bispen lyfter hendene og messar på latin, musikken og songen tornar med. Det går snøgt med 5 stykker. Då er det Gutorm som skal fram. Han vil gå heilt fram, men hermennene stoggar han. Han står utan å ta av seg våpna. Ein hermann peikar med sverdet mot han at våpna skal av (Brennfort dreg Gutorm sverdet or slira og sler sverdet or handa til hermannen)
Gutorm
Ingen kongstræl har rett til å ta våpna frå ein fribåren bonde.
Bispen (kjem bort til Gutorm)
Heller ikkje heidningane går inn i offerskålen med våpen, og gjer seg til "varg i veum". Det skal heller ikkje du vere når du stig fram for den gud som har kalla deg til dåpen.
Gutorm
Eg ber mitt sverd med ære, og ingen klerk har rett til å byde meg å leggje sverdet ned for ein Gud eg ikkje kjenner.
Bispen (til hermennene)
Tak sverdet frå han (Kongsmennene vil ta sverdet men Gutorm dyttar dei bort , og begge hermennene dreg sverdet or slira. Dei andre som ikkje har moteke dåpen steller seg i ring rundt dei. Det vert skrik og bråk. Dei to hermennene trekkjer seg attende. Bispen står åleine mot dei stridshuga bøndene. Då stig han som først fekk dåpen fram mellom dei)
1. talsmann
Vi har i dag vorte valde som talsmenn for kvar sitt fylke, og gjort avtale med kongen. Ingen må få det å seie at vi braut vår lovnad og let sverdet tale. Legg sverdet ned og tak mot dåpen slik vi har lova (Dåpen gjeng no som før til alle 12 er døypte.)
Kong Olav (stig fam.)
Dei to kvinnene har og bede om å få dåpen for seg og borna sine. Leid kvinnene fram til dåp og velsigning. (Helga ber barnet til Gunnhild og leier Kolbein i handa. Kongen leier Gunnhild fram.)
Sigurd
Gud som rår over jord og alle himlar og Kvite Krist hans son fødd av Maria Møy, den velsigna av alle kvinner, og Guds heilage ande dei signar dykk med sin dåp og hjelpe dykk til eit nytt liv (Vender seg til Helga og Kolbein) Gud vil gjerne ta mot dette barnet, og vil det skal få oppæring i Guds lov, og gå i hans teneste og gjere gode gjerningar til Guds ære. Kva heiter du guten min?
Helga (leier guten nærmare inn til bispen. Ho svarar for han)
Vi har kalla han Kolbein
Kolbein
Mor seier eg heiter Kolbein Sterke
Sigurd
Eg døyper deg Kolbein til Kvite Krist sin stridsmann på jorda. Krist og den heilage Guds moder verne deg i liv og død
(Sigurd auser vatn på Kolbein sitt hovud og gjer krossteiknet. Så ber Helga det nyfødde barnet fram og legg det i hendene til Gunnhild. Sigurd vender seg til Gunnhild).
Vil du at dette barnet skal nyte dåpen i dag?
Gunnhild
Ja det vil eg
Sigurd (tek opp det same ritualet som til Kolbein og spør Gunnhild.)
Kva ska det vesle barnet heite?
Gunnhild
Det har ikkje vorte nemnt enno, så eg veit ikkje. (Ho vender seg mot kong Olav)
Olav
Her i nærleiken har kongsdottera Sunniva late sitt liv for Kvite Krist. Skulle det ikkje vere gildt å få kalle barnet Synnøve?
Gunnhild
Ja det skal barnet heite.
Sigurd (auser vatn på barnet og tek opp att dei same orda som til Kolbein, men byter ut stridsmann til Kvite Krist sin bodberar. Etter på døyper han Helga og Gunnhild. Bispen syng ein hymne og les fadervår på latin.)
Gunnhild
Gud vere lova og prisa, og Kvite Krist og Jomfrua, lova og prisa vere dei alle.
Olav (som har vore fadder går no og helsar dei og ynskjer dei til lukke med si dåpspakt.)
Du Kolbein er ein stor og staut gut.
Kolbein
Mor seier at eg skal tene ein stor konge når eg vert vaksen
Olav
Du vil verte ein gjæv stridsmann i kongens her du som heiter Kolbein Sterke (Kongen tek ha i handa og legg handa på hovudet hans. Bispen kjem og til og tek han i handa og gjer krossmerke over han)
Bård (kjem fram til kongen)
Eg vågar meg til å spørje kongen om ei teneste.
Olav
Lat meg få høyre ynskjet ditt
Bård
Gutorm og eg har halde saman i alle våre utferder alt frå vi var unge, og no har vi gjeve kvarandre lovnaden på at borna våre skal gå saman i ekteskap når dei vert vaksne, og Synnøve sin far skal skipa til festarøl for dei. No vil vi gjerne ha kongen til vitne
Olav
Det gjer eg med glede
Bård (hentar Gutorm)
No vil vi at Kongen seier fram eiden for oss (Bård og Gutorm tek kvarandre i handa, og kongen legg si hand på handa deira. Bård tek opp igjen det kongen seier, og etter på gjer Gutorm det same)
Olav
For Gud den almektige og Kvite Krist og Den Heilage ande, lover eg at det er min vilje at Synnøve og Kolbein skal gå saman i ekteskap når dei vert vaksne, og Synnøve sin far skal skipa til festarøl for dei
Gutorm (Då kongen seier han føre tek han til slik:)
Odin og Tor med hamaren
Olav (tek opp at med fast mål.)
Det er ein ny gud du skal tene her etter, og det er ein Gud som er gagnleg for deg både i dette livet og det komande, (Olav seier føre og Gutorm etter, og eiden vert gjeven i rette former. Olav vender seg så til kvinnene og borna)
Eg trur det vil følgje lukke og signing med desse to borna som er dei første born som har teke imot Kvite Krist sin dåp her i Firda Fylket (Herstyrken marsjerar bort. Ein høyrer døyvd song og musikk.)
Eit tun med røykstove og ei bud. Der er svalegang på bua i forgrunnen. Ei stein trapp fører opp til andre høgda. Dette er magne år seinaer, Synneve er no ei ung jente.
Kor
Som lyset kjem
etter mørke natt,
og vårsol vekkjer
alt liv or dvale
og blomar lyser
i tusen tal.
Slik er den kjærleik
eg til deg hyser.
Det brenn i hjarta
kvar dag og time
ein lengesel stor
at han må kome
den dagen
då eg atter er
i din famn
Eg vil deg ekske
eg vil bli di.
Du er den einaste
du åleine.
Ikkje far min
kan setje stengje
og ikkje nokon
skal meg få tvinge.
Kom kjære Kolbein
kom til meg snart.
Eg stundar hardt
etter deg å møte,
eg lengtar sårt
etter lys og vår.
(Tom scene. Ei seidkvinne kjem inn på scena. Ho er lang og bøygd og ser ut som ei heks. Ho stoggar og ser seg ikring, og talar med eit trolsk mål).
Seidkvinna
Er du her Synneve Gutormsdotter ( Ho fiktar med kloberre fingrar mot husa) Dei søv ikkje natta frå seg so skal lagnaden tvinge. (Låtten hennar er som rikting av vind som tutar), Er du her Synneve Gutormsdotter? (To unge jenter kjen fort inn og den eine stig frå for seidkvinnna.)
Synneve
Eg er Synneve Gutormsdotter.
Seidkvinna ( Ser granskande og skarpt på henne.)
Det er ungt og uskyldig kjøtt og blod. Du skulle ikkje ha bruk for meg og mine hjelperåder du.
Synneve
Du må hjelpe meg. No vil eg vita kva som kan hende meg, elles held eg det ikkje ut lenger.
Seidkvinna
Eg åtvarar deg, det er farleg å søkje hjelp hjå dei usynlege.
Synneve
Kan du hjelpe meg. Eg har ingen andre å vende meg til.
Seidkvinna
Vil du vita den heile og fulle sanninga, då lyt du kome heim til meg.Der har eg seidgryta ståande. Men eg kan lese i hendene dine. Om det er livslinja di du vil vita.
Synneve
Gjer det
Seidkvinna (set seg på ein stien.)
Kom med hendene dine, min kidunge (Synneve rettar fram høgre handa) Eg må ha begge hendene for å sjå om lagnadstrådane kryssar kvarandre.
Gerd
At du torer
Synneve
No må du seie kva du ser.
Seidkvinna (Granskar begge hendene hennar lenge, og mullar noko uskjøneleg for seg sjøl.)
Øyeleg, Spøkjeleg, kvitt og svart , hand mot hand, mann mot mann, fødande blødande, (Ho mullar og les enno meir uskjøneleg.)
Synneve
Eg vil vite sanninga kor svart ho er . Du skal ikkje dylje noko for meg.
Seidkvinna
Det er noko som ikkje stemmer i hendene dine. Eg skulle hatt seidgryta mi her og fått det oppklåra.
Synneve
Seg fram det du ser. Du slepp ikkje her i frå med å mulle for deg sjølv som ingen kan skjøne.
Gerd (skjelv i målet)
Du må passe deg Synneve.
Seidkvinna
Hendene dine er som skuldlause barnehender. Livlinja di held på å forme seg først no. Det ser ut som der er noko som ikkje stemmer overeins i hendene dine. Eg kan ikkje seie noko sikkert. Eg ser at det vert laga til festarør, men det er så utydeleg at eg ser ikkje festarmannen.
Synneve
Det vert ikkje noko festarøl då?
Seidkvinna
Når det er festarøl, så er det festarøl då. Det er berre litt ugreidt med festarmannen.
Synneve
Eg vet ikkje gift då?
Seidkvinna
Jau du blir gift, og det som det står gjetord av. Men der er så vanskeleg å få fram i hendene dine. Du må kome heim til meg så skal du få vita heile sanninga. Det er ugreidt i hendene dine.
Synneve
Er der ikkje noko meir å sjå i hendene mine.
Seidkvinna
Eg ser det eg ser. Men det skal eg fortelje deg at du får ei stor oppleving med det aller første. Om det kan løyse floken for deg det veit eg ikkje. Du har noko merkelege hender, der vil verte mangt å sjå der.
Synneve
Eg trudde ikkje at det skulle verte så lite å få vita med deg, slikt eit gjetord det har gjenge om deg.
Seidkona
Du får vente til du har fått den opplevinga som eg har fortalt deg om . Gjev ikkje det oppklåring for det du reddast for, så får du kome heim til meg.
Synneve (tek ei stor bronsesylje og løyser frå bringa og gjev henne.)
Lite hadde du å fare med, og ingenting fekk eg vite. Men du har gått lang veg så du skal få denne sylja for umaken.
Seidkvinna (ser lenge og vel på sylja.)
Det kan hende før nokon veit at du takkar meg for det eg har sagt. Takk skal Synneve Gutormsdotter ha for sylja (Ho legg sylja inn på barmen, og før dei veit ordet av er ho ute av syne.)
Synneve
Eg trur ikkje denne seidkvinna var verd å få ei så fin sylje. Alt er like uvisst for meg enno.
Gerd
Du fekk vite mykje. Du skulle bli gift med stor ære, og då vei du at det var med han Kolbein.
Synneve
Det veit eg slett ikkje. Ho sa ingenting om det. Ho meinte sikkert at det var stor ære å verte gift med Tore Spretteboge
Gerd
Eg vart redd då du Synneve snakka så hardt til denne heksa. Ho hadde sikkert makt til å gjere ilt på deg.
Synneve
Ein gjer mangt for kjærleiken si skuld. Og no heldt eg det ikkje ut lenger
Gerd
Er det far din du er så sinna på?
Synneve
Eg får ikkje fred ein einaste dag. No skal festarølet haldast for meg og Sprettebogen, seier han far.
Gerd
Du skulle ikkje setje uord på folk. Han heiter Tore Frøystad.
Synneve
Eg veit ikkje kvifor du tykkjer du treng om å tale meg tilrettes.
Gerd
Du må ikkje høyre etter kva eg seier, eg er no berre ei trælkvinne på garden
Synneve
Kva er det du seier. Du veit då at mor og eg aldri har halde deg for trælkvinne
Gerd
Eg bor no i lag med trælane til far din.
Synneve
Det har eg aldri tenkt på. Frå denne dag skal du liggje på loftet saman med meg. Du må tilgje meg at eg ikkje skjøna kor vondt dette måtte vere for deg
Gerd (gøymer hovudet i hendene og gret.)
Du må ikkje høyre etter mine ord. Du Synneve og ho Gunnhild har alltid vore snilde med meg. Eg har hatt det så godt at eg har vorte stormodig av det.
Synneve
Du fortenar å få ein god mann.
Gerd
Ein av trælane til far din ville ha meg til viv, men eg veit at han ofte ligg med tenestejenta til mor di. Eg ville vere lik deg, eg ville ikkje dele med nokon
Synneve
Du har han Hake, han vert nok trufast mot deg.
Gerd
Eg likar godt han Hake. Eg låg med han før han reiste bort med han Kolbein. Har ikkje han Kolbein lege med deg og.
Synneve
Dette er slikt som eg ikkje talar med nokon om. Det som berre er for to, det skal endå ikkje din beste ven få vita.
Gerd
Du Synneve er så annleis enn alle andre. Det er som alt blir så stort slik som du gjer det. Og du veit eg skjønar godt kor vondt det er for deg at far din vil tvinge deg til å feste ein du ikkje likar.
Synneve
Hadde eg ikkje hatt ho mor kunne eg aldri ha halde det ut. Ho seier at det skal ikkje bli festarøl med meg og Tore Spretteboge så lenge som ho har noko å seie på garden.
Gerd
Ho mor di veit råd for alt. Du må ikkje ta sorga før ho kjem.
Synneve
Eg har ikkje høyrt frå han Kolbein på fleire år. Eg veit ikkje anten han er død eller han har gøymt seg.
Gerd
No misshugsar du deg. Det er ikkje meir enn ein sommar og ein vinter sidan han kom over fjellet for å vitje deg. Det veit eg for han Hake var og med han.
Synneve
Det må vere mykje lenger sidan
Gerd
Dette hugsar eg godt. Og tenkjer du deg vel om så har du sidan fått ei helsing frå han Kolbein med ein ferdamann som kom her til.
Synneve
Det hugsar eg. Men det er så lenge sidan det. Du veit ikkje kor det kjennest å verte truga av far sin kvar dag til å gjere etter hans vilje. Men no tykkje eg høyrer at det er nokon som kjem hit. (Straks etter kjem Kolbein og Hake inn på scena. Kolbein er kledd som hirdmennene til kongen, Hake med vanlege hermannsklede).
Kolbein
Her kjem det framandfolk til gards.
Synneve
Er det verkeleg du Kolbein. (Ho spring fram og tek han om halsen, og han tek ho i fanget og svingar rundt med henne og kysser henne.)
Kolbein
Eg meinar du vart glad?
Synneve
Du tek pusten frå meg.
Gerd (Ho og Hake fer bort. Ho vender seg til Synneve då ho går.)
Ho kom snart opplevinga som heksa spådde om.
Kolbein
Det var til dykk ho hadde vore den gamle seidkvinna vi møtte opp i fjellet.
Synneve
Du må ikkje bli sint kolbein, men eg var så ottefull og har ikkje høyrt frå deg på lange tider.
Kolbein
Du skulle ha bede ti Jomfru Maria, så hadde ho gjeve deg trøst.
Synneve
Ho mor gjer det, men eg har ikkje lært meg å gå til Jomfrua med mine sorger. Men no kan du ikkje reise igjen Kolbein (Ho held han fast til seg.)
Synneve
Vi må avstad i denne natt. Vi må nytte den stunda vi har. Eg lyt gå til far og mor før vi fer over fjellet igjen.
Synneve
Har du tenkt å gå til far min no?
Kolbein (held henne trufast inn til seg.)
Kjære deg du må vere sterk, for neste sommar kjem eg for godt. Då skal han far og eg gå til far din og verte samde om festarøl
Synneve
Vert det så laga, er det ikkje sikkert at han far ventar til du kjem
Kolbein
Held han seg til Tore Spretteboge og husgudane sine enno. Han kan ikkje bryte lovnaden sin elles stemner eg han for Gulatinget.
Synneve
Du kan kanskje bli for sein Kolbein. Har han far fått til festarølet med Tore då kan det hende at du ikkje når fram med saka di på Gulatinget heller.
Kolbein
Du veit ikkje du kor hardt det er for meg å reise frå deg så brått. Kong Olav har snakka om at han vil kome til Firdafylket til sommaren, og då kan vi få kongen med oss i festarølet
Synneve
Eg er så redd for at det vert for seint. Denne seidkvinna sa at ho såg at det vart festarøl, men ho kunne ikkje sjå kven som var festarmannen . Og du veit kor hard han far er.
Kolbein
Eg skal tale med far min at han passar på at ikkje noko får henda. Men no vil vi berre vere glade den stunda vi har i lag. Det er slik at eg dagleg går kongen til hande. Og no greidde eg ikkje å halde det ut lenger, og for utan løyve, men eg må vere på plass før kongen saknar meg. Eg må ikkje kome i unåde med kongen.
Synneve
Du må ikkje gløyme meg fordi om du står høgt i ære med kongen og hans hird.
Kolbein
Deg gløymer eg aldri. Vi har halde lag frå vi var born. Men du har aldri vore så fager som du er i dag. (Det vert ei heit kjærleiksscene.) Du må ikkje lokke på meg eg kunne snart forspille romet mitt med kongen.
Synneve
Det var godt du kom, no er eg glad så lenge du er her. Men ein vinter er så lang --- så lang.
Kolbein
Du Synnøve er ikkje berre fager og klok, du er sterk og. Du og mor di de er så sterke så ingen kan vinne på dykk.
Synneve
Ho mor er sterk, det har du rett i, men vent ikkje for mykje av meg, eg er ikkje så sterk som du trur.
Kolbein
Tida går fort, og neste sommar, tenk på det, då skal festarølet for oss haldast. Enno er ikkje denne sommarnatta gått og den skal vi ha i lag.
Synneve
Du må kome inn og kvile før du tek vegen over fjellet igjen.
Kolbein
Neste sommar Synneve, då kjem eg og har kong Olav med meg
(Dei går med armane kring kvarandre inn i bua.)
Eit tun med røykstove og ei bu med loft. På bua er der svalegangar i framgrunnen. Ei steintrapp fører opp til svalegangen. I bakgrunnen kan ein sjå noko av eit anne hus på garden. Det er same scena som i akta føre på. Det er eit år seinare. Ut frå røykstova kjem gutorm, han møter kona Gunnhild i tunet. Gutorm går med ei ermelaus stuttrøye og med berre skorteermar. Buksa er til vanleg kvardagsbruk. Lenger ute i akta klæder han seg i helgabunad. Gunnhild har ein sid kjole som rekk ned mot jorda, og ho kjem seinare i helgabunad
Gutorm
I dag tenkjer eg at eg ber han Tor ut på tunet, så kan han age folk om her kjem nokon som ein ikkje ventar.
Gunnhild
Gjer deg ikkje meir til spott enn du er. I dag kan det tenkjast at han Bård Kvite vitjar deg for å minne deg om avtalen de gjorde på Dragseidet. No har du først brote dåpslovnaden din, og driv på og blotar saman med Tore Frøystad, og no vil du bryte lovnaden til han Bård og. Det kjem til å gå deg ille når du bryt alle lovnader du har gjeve.
Gutorm
Eg vil ikkje høyre dette maset ditt meir. Det eg har gjort det har eg min fulle rett til. Han Gutorm let seg ikkje tving må du vite.
Gunnhild
Du har ingen grunn til å bryte ditt ord til din beste ven. Og du hugsar vel at han Tore Spretteboge tok godordet frå deg, og det var vel nok når du høyrde kvite Krist til-. Men du braut alle lovnader og tok til å blote saman med Tore
Gutorm
Det er ikkje første gongen at du prøver å hindre meg i mine planar. Du lyt akte deg for kva du gjer. Der er ei grense skal eg seie deg.
Gunnhild
Eg har ope fortalt deg mine meiningar, og har ikkje gjenge i løynd med mine planar. Og når du i dag tenkjer på å bryte lovnaden til Bård Kvite, og tvinge di eiga dotter til festarøl med Tore, då vil eg gå imot deg så langt eg har makt og evne til.
Gutorm
Du har gått i mot meg i alle ting. Du har enda til sett ætta di opp i mot meg.
Gunnhild
Det er ikkje eg som har fått ætta mi til å gå bort frå dei gamle gudane. Hauk, bror min, følgde trufast kont Olav Trygveson i fleire år, og han fall saman med kongen i slaget ved Svolder.
Gutorm
Vi talar ikkje om dei som er borte. Men du må slutte å leggje deg etter å tyne alle mine planar.
Gunnhild
Du meinar at her ikkje lenger er vitne som kan tvinge deg til å halde ditt ord. Kongen og far min er borte, og sameleis bonden Hallstein som let livet sitt i slaget ved Svolder. Men du kunne vyrde kona di så mykje at du og rekna med hennar vitnemål.
Gutorm
No held du munn, eg vil ikkje høyre eit ord meir.
Gunnhild
Du har sjølv fortalt så mykje, så her er nok av vitne å få.
Gutorm
Veit du noko om han Kolbein Sterke. Han har vore borte i fire år utan at vi har høyrt frå han. Ingen veit anten han er død eller livande. Ryktet seier at han er med Olav Digre og tvingar folk til Kvite Krist. Han skal ha ei klubbe han sler ned alle dei som ikkje vil bøye seg for det kongen byd. Det er rart at han ikkje gjev livsteikn frå seg er så han meinar at han har ei festarmøy her.
Gunnhild
Her kan ha vore mang ein fugl og kvitra om ikkje du har høyrt det. Du må spørje dotter di om ho har høyrt noko frå han Kolbein.
Gutorm
Du kunne ha sagt ifrå om du har høyrt noko.
Gunnhild
Når du spør kan eg fortelje deg det. Her kom helsing til ho Synnøve frå han Kolbein at han tenkte å kome i sumar for at det kan haldast festarøl
Gutorm
Han Kolbein får sende bod til meg vil han meg noko. Men hindrar du mine planar i dag, då må du akte deg for kva som hender. (Gutorm går or tunet, og Gunnhild går mot huset. To bønder kjem inn på scena).
Kjell
Her er stilt i tunet. Han Gutorm har nok ikkje teke tappen or tunna enno.
Eirik
Han Gutorm veit nok når han skal tappe ølet, ver sikker på det. Eg har høyrt at han Bård Kvite har tenkt å kome ubedd til festarølet i dag.
Kjell
Det er ikkje godt å ha lovt bort dotter si til to, og skal halde festarøl berre for den eine.
Eirik
Han Bård Kvite har ikkje så mange med seg lenger. Det er langt mellom dei som held seg til Kvite Krist her i skipreide no.
Kjell
Det har vore prat om at kongen skal kome her til sommaren. Men her har no ikkje kome noko førebod som eg har høyrt om (Dei er på veg or tunet då Gutorm kjem mot dei)
Eirik
Det er ein sto dag for deg Gutorm i dag.
Gutorm
Eg skal ikkje nekte for det. Og no må de gje dykk til her i tunet.
Kjell
Vi tenkte no ikkje å stogge her i dag. Vi gjekk berre vegen her gjennom tunet.
Gutorm
De må ikkje gå langt unna, eg likar å ha grannane med meg i dag. (Kjell og Eirik går or tunet, og Gutorm går til den andre kanten).
(Synneve, ei ung jente md lyst utslege hår, kjem ut på svalegangen. Ho er berrføtt, i understakk og kvit skorte. Gerd , terna hennar, følgjer med henne. Gerd går i ein mørk ullkjole, med eit fletta band kring livet. Synnøve set seg på ein kubbestol med hendene for augo. Gerd har kam og greier håret hennar).
Gerd
Du gret vel ikkje veit eg.
Synneve
Gret gjer eg ikkje, men eg vil ikkje pynte meg til det festarølet han far vil halde i dag.
Gerd (Kambar og steller håret hennar , og begge to teier still. Langt borte høyrdest det låt av eit bukkehorn).
Synneve (sprett opp).
Det er han Kolbein som kjem. Høyrde du den låten. Det er berre han Kolbein som spelar på bukkehorn på den måten.
Gerd
Berre det ikkje er førebodet hans Tore Spretteboge, at no kjem han med heile sitt følgje til gards.
Synneve (Lyder og det kjem nye tonar).
Dette er den tonen han Kolbein brukte, eg vi gå etter luren og høyre om han svarar meg. (Synneve går inn og kjem ut med ein lang neverlur. Ho lyfter han og bels ein låt. Stoggar og lyer, og det kjem svar med bukkehorn. Ho bles ein gong til, og når ho tagnar og lyer kjem låten frå bukkehornet).
Synneve
Det er Kolbein, eg vågar på at det er han. Og no går eg og pyntar meg. (Ei stund er det tomt på scena. Så kjem ein ung mann på 25 år saman med nokre menn som ber våpen. Mennene går over tunet og vert borte. Den unge mannen, Egil Haukson, står igjen med ein ung mann midt i tunet).
Egil Haukson
Her er stilt i gjestebodsgarden. Vi er visst for tidleg ute. Men vi treng ikkje gjere noko bry, vi kan sjå oss om på garden (Gunnhild kjem ut or stova. Egil går og helsar på henne. Dei to mennene tek ho i handa).
Egil
Ver helsa kjære farsøster.
Gunnhild
No var eg glad eg såg deg. Eg kan få bruk for ei teneste frå deg i dag. Kom inn i stova så eg kan få tale med deg i einrom.
Egil
Det er godt om eg kunne gjere deg ei teneste. Du har vore den beste eg har hatt å gå til alt frå barnedagane, då eg miste far min.
Gunnhild
Du har ikkje med deg kona i dag?
Egil
Nei, vi ventar andre barnet no, og då likar ho best å vere heime ved årelden. Ho lyt halde augo med villstyringen som berre er to vintrar gamal. Eg skal helse frå henne.
Gunnhild
Kom no, eg vil gjerne tala med deg før alt folket kjem til gards. (Gunnhild og Egil går til stova, den andre går mot bakgrunnen og vert borte).
(To menn kjem inn på scena. Fleire hermenn går over tunet og vert borte. Gutorm kjem mot dei to).
Gutorm
Velkomne til gards. (Dei helsar på kvarandre).
Tore Frøystad (som og vert kalla Spretteboge).
Eg har mine folk med meg , om det skulle verte bruk for mannemakt.
Kåre (far til Tore).
Dette er ein stor dag for son min, og eg såg gjerne at det fekk ein heldig utgang.
Gutorm
I dag ber vi Tor ut i tunet så han kan vere med oss å drikke festarøl. Eg tenkjer det skal setje ein støkk i dei som vågar å kome ubedde. (Gutorm og Tore går inn i bua. Dei kjem ut med Tor som står på ein krakk. Tor er ein stor trekubbe med eit utskore hovud og med ein hamar i handa. Dei set han i tunet fram for trappa. Guden er pynta med ymse slag glimmer).
Gutorm (går nokre skritt ifrå og snur seg og ser på guden).
Eg tykkjer han Tor er morsk i augnelaget i dag. No skal eg gå etter ølet, så drikk vi ei skål for Tor og vigslar dagen til han. (Gutorm går og kjem igjen med eit stort drikkehorn. Han lyfter hornet mot guden). Tor si skål, han skal signe dagen. (Gutorm drikk og sender hornet til Tore).
Tore (han løfter hornet og rettar det mot Tor).
Tor si skål for mi lukke. (Sender hornet attende til Gutorm og som sender det til Kåre. Han drikk og Tor si skål).
Tore
Eg hadde venta å sjå kvinnene når eg kom til gards. Men dei held seg borte.
Kåre
Du må ikkje vere for brå. Du veit dei er blyge og vil gjerne vere for seg sjølv og pynte seg i slike høve. (dei tre mennene går bort).
Gunnhild (går mot loftet. Synnøve kjem ut og er i festbunad).
Han Egil , brorson, er komen og har mennene sine med seg. Eg er glad fordi han kom. Vert ikkje han Gutorm og eg forlikte i dag, så reiser du og eg bort med han Egil og mennene hans. Eg trur ikkje han Gutorm vågar å bruka makt mot kone og dottera, no då vi har dei som verjer oss.
Synneve (dei høyrer bukkehornet nærmare).
Høyrer du mor. Det er han Kolbein som kjem og eg er viss på det. Han Kolbein kjem nok til å finne ei råd for oss.
Gunnhild
Så kjem ikkje kongen , når han ikkje har sendt bod på førehand. No må Kvite Krist og Jomfrua hjelpe oss så ikkje gleda di vert til sorg i dag. Men kom no og ver med og helse på han Egil. (Dei tre går mot stova).
Bård (kjem med fleire menner inn på tunet. Han stoggar og ser på husguden).
Han Gutorm har sett han Tor til å helse folket velkomne ser eg. Men eg tenkjer der vert ikkje nokor hjelp å få frå han, om han Gutorm treng nokon å hjelpe seg i dag.
1. mann
Eg tykkjer han Tor hellar stygt på seg, eg tenkjer han dett i koll før han Gutorm får han i hus igjen. (Karane lær).
2. mann
Han Gutorm har vel ikkje spart på offeret til han i dag, og han har vel hatt storblotaren Tore Spretteboge til hjelp.
Bård
Her kjem dei og har sine folk samla, no får vi høyre kor velkomne vi er (Gutorm kjem saman med Tore og Kåre og nokre av Tore sine menn).
Gutorm
Det er framandfolk ute og går ser eg (Gutorm helsar ikkje på dei nykomne).
Bård (helsar).
Det er vel ikkje så heilt framande folk heller. Om vi ikkje er nærmaste grannar, så er vi no frå same skipreide. Og ein gong hadde vi to meir samarbeid enn det som er vanleg grannar i mellom.
Gutorm
Det vart brått slutt på det hopehavet då du gav deg til heime og dyrka opp jorda. Du gav trælane fri, men dei laut slite hardare enn dei hadde gjort før. Eg heldt fram med mine handelsreiser eller kva vi skal kalle det . Så vi kan seie at vi har hatt nok med kvar sitt i det siste.
Tore
Han Gutorm har hatt gudane si velsigning både til lands og til sjøs.
Bård
Og endå har han gjort han Tor huslaus, og sett han opp som vaktar ute på tunet.
Gutorm
Eg tenkjer han ser med vonde auge på dei som vil kome til gards og yppe strid. Har du Bård noko å krevje sidan du har teke løysingane med deg, så får du seie ifrå.
Bård
Vi har noko å tale om vi to, sidan vi har ei avtale som enno ikkje er avslutta.
Gutorm
Eg tenkte det at det var avtale frå Dragseidet du fer og masar om. Det var ei vannære for gudane våre å gje lovnad i namnet til Kvite Krist. Vi må vere ferdig med det no.
Bård
Det du og eg gjorde eiden på var ikkje tvinga til av nokon.
Gutorm
Kongen nekta at vi fekk gjere eiden til Odin og Tor, og då er ikkje eg bunden av det. Det er mangt nytt kome til sidan vi gjorde den eiden.
Tore
Du Bård har fått merke både Odin og Tor sin vreide. Kona di er blitt lam i begge føtene, og ligg i sengebenken og ikkje kan hjelpe seg sjølv. Olav Digre skulle vel ha kome og hjelpt henne, no du har sendt sonen din til han. Han er visst likare til å gjere dei helselause enn til å gje dei helsa igjen.
Bård
Sant er det at kona mi ligg ufør, og ho Helga ber lagnaden sin med tolmod. Ikkje trur korkje ho eller eg at det er Odin og Tor som er skuld i det. Og enno har eg tru på at ho skal kome seg opp av senga så ho kan hjelpe seg sjølv.
Gutorm
No vil eg spørje deg Bård, har du høyrt noko frå han Kolbein. Vi her på garden har ikkje høyrt frå han sidan han reiste til kongen. Han kan ikkje ha tenkt på at han hadde festarmøya her, når han ikkje har gjeve livsteik frå seg på mange år.
Bård
Eg har fått bod frå han Kolbein at han tenkte å kome heim i sommar. Og ikkje er alle her på garden uvitande som du seier. Eg veit at sendebodet som kom til oss, også reiste her til med helsinga frå han Kolbein (det vart stor uro mellom folk, og alle vender seg mot tre ryttarar som kjem. Dei stoggar og går av hestane og bind dei. Kjem bort til folket i tunet. Den fremste er ein medels høg kraftig kar, med våpen, ei klubbe og eit bukkehorn er fest i beltet).
Kolbein Sterke
Her er mange folk samla. Eg ser at far min er i flokken , så er vel kanskje eg og venta.
Gutorm
Bodsend er de ikkje korkje far din eller du. Men er ikkje kong Olav Digre med deg på denne ferda. Det har gjenge sterke rykte om det ei tid. (Kvinnene og Egil Haukson er og komne til. Dei står bakanfor i flokken).
Kolbein
Ikkje var det løgn det du fortalde. Kong Olav med følgje var på veg for å gjeste folket i Firdafylket. Då vi var komne opp på Strynefjellet vart det ei forferdeleg torever og snødrev, så ein knapt kunne stå i uværet. Vi fann fram til steinhytta og tok inn der. Då vart kongen sjuk med mykje feber og måtte leggje seg.
Tor
Tor visste nok å setje støkk i Olav Digre, og han let jotnane få ta seg av han. Tor veit kva makt dei har, når dei får sleppe til.
Bård
Korleis var det med kongen. Ligg han sjuk på fjellet?
Kolbein
Etter to dagar med høg feber, vart han feberfri og fisk. Jotnane har vore hardt etter han ofte. Dei tolde vel ikkje at han kom inn på deira einemerke. Kongen sette ut ferda her til og snudde og tok vegen attende til Lom.
Tore
Vi har høyrt om denne kongen din, og vi lengtar ikkje etter at han skal kome på desse kantar. Han er ein harde herre som drep folk eller gjer dei helselause om dei ikkje tek mot den nye læra hans. Her vil vi dyrke våre gamle gudar i fred.
Kolbein
Kongen ville gjerne ha kome her til, men sjukdomen hindra han denne gongen. Han bad meg bere fram helsing. Serleg bad han meg helse Gutorm og Bård som hadde vore med på forliket på Dragseidet. I helsinga fekk eg bod med til dei at dei måtte gjere alt dei kunne for å fremje Kvite Krist si sak. Og han lova å sende prestar her til med det første.
Gutorm
Kongen skal ha takk for helsinga. Men det er andre tider her no, og i dag er det ein annen ting vi er samla for. Eg trur dei som ikkje er bedne her til i dag, finn at et er god gamal sømd å gå her ifrå i fred og ro.
Bård
Det høyrest ut som eg ikkje er velkomen i dag. Men eg vil seie ifrå at den lovnaden som vi to har gjort den må drøftast før noko anna kan hende.
Gunnhild
Her er mange her i dag som ikkje er bedne av husbonden, til og med brorsonen min er mellom dei. Eg trur ikkje at du Gutorm vil bryte gamal frendevenskap og vise bort dei som er ubedde.
Gutorm
Alle veit kva dagen gjeld, og dei som vil ver med på det skal ikkje eg vise bort.
Kolbein
Det er ikkje sikkert at den du har sett ut på tunet til å vakta garden , kan hjelpa deg om noko røyner på. Eg har nyss vore på Hundorp, der hadde Dale Gudbrand sett avguden Tor i tunet for å age kongen. Kong Olav baud meg å slå til han med klubba, og for det slaget rauk Tor i mange stykke (Det vert øsing og rop mellom folk).
Mennene til Bård Kvite og Egil Haukson (ropar:)
Bruk klubba på husguden hans Gutorm.
Kolbein (tek klubba opp frå beltet og går fram til husguden).
Han er vel ikkje så godt fora denne som avguden hans Dale Gudbrand, men dei duger like lite begge to .
Folk (ropar i øsing:)
Slå husguden så han stuper.
Gunnhild (kjem fram til Kolbein)
Det er ikkje med klubba du skal vinne di festarmøy. Her er det ikkje kongen som byd deg bruke klubba. Du lyt lite på meg no.
Kolbein
Det var godt du minte meg på det. Det er andre ting eg er komen her for i dag. (Han går attende til dei andre).
Gutorm (ser ut som han vil ha sagt noko. Han er uroleg og går att og fram. Målet er heller ikkje så kvast lenger).
Eg skal drøfte saka med deg Bård enno ein gong. Men då vil eg at Tor Frøystad skal vere med, og du Bård kan ta med deg ein mann. Dei andre får gå til skjenkjarsveinane, og dei vil by dykk heimebryggja øl. (Det vart mykje høgrøysta tale. Folk går bort. Kvinnene og Kolbein og Egil går til inngangen for stova).
Bård
Skal eg ha uskylde folk får det verte Egil Haukson.
Gutorm
Det er greidt, (Gutorm ropar til Egil at han skal kome. Han kjem fram til dei andre).
Bård
Du tok ordet frå meg før eg var ferdig. Den saka vi her skal drøfte vedkjem både Kolbein og Tore Frøystad, og då tykkjer eg at det er stor urett at Tore skal vere med og drøfte saka, og sonen min skal ikkje vere med.
Tore
Kolbein er det som kjem her og vil krevje ein rett som han ikkje har. Vi får finne ut kva rett han har til å fremje saka si , før han får kome med sitt ord i saka.
Bård
Det er eg som her i dag kjem med krav til han Gutorm, om å halde ein avtale vi har gjeve kvarandre. Vi har late borna våre vekse opp med den trua at detter var å lite på. Kolbein var seks år så han hugsar sjølv kva om hende. Dette er det saka gjeld, og til å føre prov på dette veit eg ikkje om du Tore har noko du har å seie.
Egil
Han Bård har ei rettferdig sak å fremje her i dag. Når no son hans er komen for at tidlegare lovnader kan haldast, då er det urimeleg at Kolbein ikkje får vere til stades.
Tore
Det var vel heller uskylde vitne dei burde prøve å få fram, som kan stadfeste påstandane deira. Men det er kanskje slik at her er ikkje slike vitne å finne.
Egil
Eg skjønar at du vil minne oss om at kong Olav Trygveson og Hallstein frå Stad, og heller ikkje far min er mellom dei levande og kan ikkje vitne i denne saka. Men eg kan vitne frå min heimstad at eg og mange med meg høyrde far min fortelje om denne lovnaden.
Tore
Både du Bård Kvite og du Egil Haukson har svikta bøndene i dykkar skipreide, og har slutta å dyrke dykkar gamle gudar. Det er så stor svik at det er ingen av bøndene her ikring som har tiltru til dykk lenger. Og de kan vel snart få merke gudane sin uvilje mot dykk.
Bård
Eg tenkjer gudane dykkar har ikkje større makt enn guden til dølene som han Kolbein slo sund. Men Gutorm har ikkje sagt noko om korleis han vil løyse denne saka.
Gutorm
Eg har ikkje anna å seie enn det er har sagt. Det var ei nidingsferd av kongen å kome med heile sin her og tving oss til dåpen. Og ein slik lovnad som eg gav deg Bård, den vil ikkje verte godkjend om du så prøver det på Gulatinget.
Tore
No har vi høyrt Gutorm sine eigne ord at det ikkje er nokon lovnad som held for Gulatingslova. Og ingen kan venta at han gjev bort dotter si til ein mann som vanærar våre gudar og sed og skikk. Han har rømt til Olav Digre for å få hjelp mot bøndene i sitt eige skipreide, og det er best han vender attende før bøndene tek afere mot han.
Egil
Eg vil ta ordet ein gong til, før Gutorm seier sitt siste ord i denne saka. Som de veit så var Gunhild og far min rette søsken. Dei kom godt ut av det med kvarandre, også når det galdt trua på kvite Krist. Du Tore har ymta om at her ikkje finst vitne. Eg har fortalt kva far min sa, og farsøster har tal med meg i dag. Ho var med den gongen dette hende, og sjølv om ho er kvinne vil ho stå fram og vitne om nokon krev det. Eg vil ikkje leggje meg fram i korleis og kven du vil ha til din gud. Men bryt du fastemann lovnaden du og Bård har gjort eiden på, då vil eg fortelje deg no at både eg og heile mi ætt vil stå imot deg i denne saka.
Gutorm
Ikkje skal frendane mine kome og seie at eg bryt mitt ord utan grunn. Når Bård hevdar at Kolbein også har rett å vere med så skal eg rope han hit. (Sjur ropar og Kolbein kjem).
Kolbein
Synneve og eg har kjent denne lovnaden frå vi var born, og ingen har hindra oss i å vere i lag. Og då eg i dag let ein låt i bukkehornet så svare ho med luren som ho før har brukt å gjere. Det er ikkje eg som skal tale mi sak, det skal far min gjere. Då eg sende helsing til henne tidleg på sommaren, sende ho den helsinga attende at eg måtte kome snart.
Egil
Etter det som no er sagt vil eg råde Gutorm og Bård til å gå i einrom og tale ut i denne saka. Og vert de samde kan de kalle til vitne
Bård
Dette går eg med på, og vil kalle Egil Haukson inn som mitt vitne.
Gutorm
Det ser ut til at det gamle ordtaket står ved makt, at frende er frende verst. Det er kvinner og born som no skal ha det siste avgjerande ordet, ser det ut til. Men Bård skal få tale med meg som han ønskjer, og eg vil ha Tore Frøystad til mitt vitne.
Tore
No er vi ikkje lenger komne enn vi var då vi tok til i dag. Går Kolbein her ifrå så er vi dei same som var utpeika av han Gutorm. Ingen andre enn dei han Gutorm har nemnt opp bør ha noko å seie her i dag. Vert ikkje det godkjent får vi fremje saka på ein annen måte.
Gutorm
Bård og eg skal talast ved under fire auge, og treng vi vitne ropar vi inn dei som er oppnemnde. (Gutorm og Bård går inn i stova).
Tore
No går eg og talar med far min og smakar på ølet med eg ventar. (Tore går bak om stova, noko etter går Egil same vegen).
Kolbein (står igjen åleine. Dei to mennene som kom ridande saman med Kolbein kjem over tunet).
Det kan bli strid om festarølet. Far min talar no mi sak med Gutorm.
Hake (herkledd)
Eg tenkjer at du Kolbein ikkje har noko imot at eg går og talar med ho Gerd.
Kongens skald (han har ei vid kappe og vikingklæde).
Eg vonar denne dagen får ein god utgang, og då vil eg seie fram eit kvad til Kvite Krist og kongens pris.
Kolbein
Der kjem festarmøya mi, og eg vil nytte denne stunda til å tale med henne (Kongs skalden går bort. Synneve og Gerd kjem. Gerd og Hake møtest og går bort i lag).
Synneve
Kva råder er det no som skal takast. Er det lagnaden vår som vert drøfta no?
Kolbein
Lagnaden vår er lagd i hendene til fedrane våre. Vi lurer oss til ei lukkestund på førehand (Kolbein tek ho inn til seg og ho hallar som snarast hovudet inntil bringa hans, men skuvar han strakst frå seg).
Synneve
Her er mange augo som vaktar på oss i dag.
Kolbein
Hugsar du då vi var små og leika oss med kyr og sauer, eg var mann og du var kone. Då sa eg at eg skulle reise bort og drepe den store draken. No har eg drepe den store draken då eg slo sund husguden hans Dale Gudbrand, og no er eg komen for å hente prinsessa. (Dei kan ikkje la vere å ta kvarandre i hendene).
Synneve
I dag skal eg vere god med far om han gjer som eg vil. (Det høyrest høge skrik og skrål og to fulle menn kjem fram på scena).
Første fulle mann
No Tore må du kome og berge festarmøya di frå han Kolbein Sterke, elles tek han henne med på hesten og rid bort med henne.
Andre fulle mann
Er du komen her på bruderov i dag du Kolbein Sterke.
Tore (kjem springande).
Det er best du Tore held hendene borte frå Synneve. Du har ingen rett til å ta henne i famn, som eg såg du gjorde. (Han skuvar dei to frå kvarandre. Synneve dett over og Kolbein spring bort og reiser henne opp).
Kolbein
Vil du ikkje be ho Synneve om orsaking for framferda di mot henne.
Tore
Det er du som treng be om orsaking for å ha trengt den inn her ubeden. (Dei to fulle mennene slær hendene i saman og hoppar høgt i veret og huvar).
Andre fulle mann
Send no han Kolbein attende til Kongen med nasa i ein klut.
Første fulle mann
Du må ikkje finne deg i det Tore at han ranar festarmøya di frå deg (Dei knyter nevane mot Kolbein, og gjer rundkast i tunet så dei vert liggande på marka og sprelle med føtene. Gutorm kjem ut og ropar på Tor og Egil).
Synneve
No har far din avgjort lagnaden vår for heile livet. Kva gjer vi om dei ikkje er blitt samde?
Kolbein
Då legg vi saka fram for Gulatinget, og mor di og du reiser heim med Egil i dag.
Gunnhild (kjem bort til dei).
Kvite Krist vere lova som sende deg Kolbein her til i dag.
Synneve
Berre det ikkje endar med strid og mannefall. Eg er redd enno at vondt kan hende.
Tore (kjem springande ut or stova).
Kom karar no skal våpna tale mi sak med Kolbein Sterke. (Det vert huing og skrik. Kåre spring bort til Tore).
Kåre
Styr deg Tore. Ser du ikkje den store mannemakta dei har her i dag. (Mennene hans Tore samlar seg kring han. Mennene til Bård og Egil sler ring om Kolbein og kvinnene).
(Hermennene på begge sider vil ha saka avgjort med våpenmakt, og eggjar Tore til å gå på).
Tore (ropar til Kolbein).
Er ikkje han Kolbein Sterke ein feiging så kjem han fram og prøver våna med meg.
Kåre
Har ikkje Gutorm bruk for vår vennskap og bryt sitt ord, så skal vi møte han ein annan gong når våpna er meir likleg fordelt til vår fordel. Kom no son min så går vi heim.
Tore
I dag vil eg syne alle kva feiging han Kolbein er som smetter seg bak ein kvinnfolkstakk når noko røyner på.
Kolbein (går ut av ringen og steller seg opp åleine utan å ta sverdet or slira).
Her står eg synleg nok om du Tore vil meg noko.
Kåre (Grip Tore og held han fast med makt).
Du må la vitet rå og ikkje sinnet.
Tore
No skal sverdet tale.
Kåre (kjempar hardt med sonen).
Veit du ikkje at Kolbein er her som kongen sin mann.
Mennene hans tore (ropar:)
Lat han Tore få viljen sin så han Kolbein kan få smake sverdet.
Første fulle mann
Her skal blodet renne til Tor sin heider (Han dreg sverdet og går mot Kolbein).
Synneve (ropar høgt)
Kolbein, Kolbein (Alle kvinnene er redde og skrik, og hermennene ropar eggjingsrop).
(Kolbein har teke opp klubba og står roleg og ventar. Første fulle mann stikk etter han, Kolbein går til side og støyter til han med klubba så han dett over. Hake er komen til og med same Første fulle mann reiser seg og vil ta Kolbein på nytt, kastar han seg i millom , og vert såra slik at han sig i kne. Kolbein dreg sverdet og då rømer Første fulle mann attende til Tore sine menn).
Kolbein (Gerd har kom til og legg seg på kne attmed Hake)
Kom hit og hjelp Hake han er såra. (To mann kjem og tek Hake mellom seg, og Gerd følgjer dei bort).
(Hermennene vert ståande mot kvarandre. Og det er murring i begge leirar).
Første fulle mann (som no har fått mod igjen).
Lat oss hogge ned Olav digre sin klubbesvein (Det er mykje rop og øsing, men ingen kjem ut av flokken til Tore, ein ropar) Vi må merkje han som har svike gudane.
Kolbein (stig enno eit steg fram).
Tore og alle hans menn skal få gå ut or tunet utan at det skal verte gjord dei mein av noko slag.
Tore
I dag har du mannemakta kring deg, men endå kan det hende at våre gudar kan stanse deg liksom Tor stogga Olav Digre på Strynefjellet.
Kolbein
Eg står ved mitt ord, og det må de ta imot strakst. Det vert for seint skal det vere sverdet som skal tale.
Kåre
Alle stikk sverdet i slira og går med Tore og meg or tunet. (Han og Tore går og alle hermennene følgjer dei).
Gunnhild (går bort og stiller seg opp attmed Gutorm).
No veit eg at bandet som bind oss i hop kan aldri slitast utan at vi begge vert ulukkelege.
Gutorm (retter seg opp liksom han tek etter å få modet igjen).
Når det no har gjenge slik at semja mellom Bård og meg er oppattnya, skal festarølet verte halde som lovt er for Synneve og Kolbein Sterke. Og det skal haldast her på garden trevekersdagen frå i dag. Då er alle som er her velkomne igjen med alle sine, så mange som kan kome heimanfrå.
Bård (går bort til Gutorm).
I dag har venskapen vår hatt si hardaste prøve til denne daga. Eg vil takke deg for at du gjorde det slik at denne venskapen kan halde fram med borna våre.
(Gutorm går fram til Synneve og Kolbein. Synneve gjev han handa og ser faren opp i andletet)
Synnøve
Takk for at du i dag valde å gjere dotter di lukkeleg.
Kongens skald (stig fram).
Kvar mann sæl i tunet
sorglaus og glad stande.
Snart skal kongen kome
hit til kyrre bygder.
Kvite Krist lat kongen
styre sterkt og lenge.
Med vit og visdoms vilje
land og folk han styrer.
Helsa er alle høgleg
som Kvite Krist gjev heider
og trugen i trua tener
ein sterkare konge.
Fred mellom frendar
fager grøde og gode år
til alle som her mellom
berg og fjord bur og byggjer.
(Kolbein og Synneve står saman. Alle ropar høgt)
Helsa vere kongens sendebod Kolbein Sterke og Synneve hans festarmøy.